Uitziko barrunbeak

Lekunberritik Uitzira doan errepideko 2,7 Km-an eta eskuinaldean hasten den pista hartuta, Plazaolako trenbide zaharraren tunelaren ondoan emango diogu hasiera gaurko txangoari, Minetako izeneko bidea jarraituz.

Bokamina txiki bat aurkituko degu igoerako ezkerraldean eta pittin bat aurrerago, lehen malda lasaitzen den inguruan, ezkerrean eta pagadi baten oinean kokatzen da Basakaitz haitzuloaren aho borobila, 5m-ko bertikal txiki baten ondoren, galeri konkrezionatu labur baten amaitzen dena. Pistaz 1200m aurrerago, leize-harraska handi bat utziko degu ezkerraldean. Ibilaldia jarraituz, Arruitzgaineko goiko eremura iritsiko gera. Kareharrizko formazioak, eskisto eta arbel harriekin txandakatzen dira, formazio arteko konketa puntuetan ur-arraskak eraginez.

Meatzarien etxebizitza gisa erabiltzen zituen barrakoien hondakin, baita aspalditik abandonatutako, beruna eta pirita erauzten zen meatze-aho zahar ingurura iritsiko gera. Inguruan beste harraska handi bat dago.

Uitzi leize lurpeko konplexuen sarrerak, zilardun galena meatze zahar baten ondoan daude.

Morfologi bertikaleko barrunbea, kareharrizko geruzez osatutako IM-E norabideko galeri nagusi batekin. Putzuak, galeri meandriforme eta desnibel handikoak txandakatzen dira barnean. Zeharkatzen duen errekak eragindako higaduren emaitza. 165m-ko sakonerekin, mineralogia eta hidrologiaren arloan, zulo oso interesgarria eta garrantzi handikoa. Konplexuko sarrera nagusitik, Basakaitz muinotik datorren ura sartzen zaio, ur-salto txiki bat sortuz. Leizearen beste sarrerak, ahoaren gainaldean dagoen meatze-zuloa, bi bertikaletan zatitzen du, 64 eta 50m-koak. Meatze indusketak, hainbat solairu eta tunel utzi ditu. Duen tamaina handi aho eta errekaren urengatik, kanpoko material ugari dago barrunbean zehar: adarrak, zuhaitz enborrak eta material organikoa. Arrabioak ere aurkitu izan dira 100m baino sakonerago. Oraindik ez da argi ezagutzen non aurkitzen den Uitzi leizeko uraren isurbidea.

Hainbat bokamina aurkituko ditugu abiapuntura itzultzeko bidean, eta gailur inguruan, Basakaitz leizezuloaren aho ikusgarria.

Plazaolako tunel ondotik berriro pasata, Lekunberrira doan bidea hartuko degu, eta 500m aurrerago, eskuinera eta gorantz, Uitzira doan PR-tik desbideratuta, gaurko azkeneko beste bi kobazulo ezagunen bila goaz, pagadi zahar bat zeharkatuz.

Urbiñete

Belatz baten erdian, baserriko lan-tresnak gordetzen dituzte sarrerako gelan, buztindun lurzoruekin. Pasabide estu bat zeharkatuz, hezurrak dauden gela zabal batera iristen gera. Eskuinaldetik kolada bat igota, pasabide baten ondoren eta katazulo txiki bat zeharkatuta, graffiti zuriz margotutako gela batera iristen gera. Puntu honetan eta eskuinera joan ezkero, leize txiki bat besterik ez dago. Abiapuntura itzulita eta graffitiak dauden beheko ingurura jaitsita, 6-8m-ko aldapa bat estaltzen duen lurzoruko harri baten inguruan soka bat lotuta, arriskurik gabe ailegatuko gera barrunbeak gordetzen dituen formazio politen gelara, eta hortik beste 30 m aurrerago bukatzen da progresioa.

Mainea

Borda baten ondoan eta belardiaren gainaldean dauden pagadien artean aurkitzen dira bere bi aho. Sarreran bi zulo ikusten zaizkio, bat leize bertikala eta bestea kobazuloa, hasieran aldapa txiki batekin, gero biak elkartzeko. Eskuinera jarraituta, arrapala txiki bat behera jaitsi eta hogei metrora, 35 m-ko leize batekin topatuko gera, neurri ezezaguneko aintzira txiki batera eramaten gaituena. Bestalde, sarreratik ezkerrera abiatuta, nahiko galeri labirintoa denez, esplorazio atletikoa eskatzen digu, arrail estuekin eta gorabeheratsua. Leku berean elkartzen dira katazulo guztiak. Kobatik lokatzez erabat bustita ateratzeko modukoa.